سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.: ۰ تومان
انواع مضاف و مضاف‌الیه
بدون ديدگاه
مضاف و مضاف‌الیه در ترکی استانبولی
مبحث مضاف و مضاف‌الیه هم یکی دیگر از مباحث مهم و کاربردی زبان ترکی است. به طور خلاصه، مضاف و مضاف الیه، دو اسمی هستند که به وسیله “کسره ِ” و یا حرف “ی” به یکدیگر متصل می‌شوند؛ مثل “کتابخانه‌ی مدرسه” و یا “چشمِ علی” . در زبان ترکی استانبولی هم به همین ترتیب است اما با یک تفاوت مهم و اساسی. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
ترتیب قرارگیری مضاف و مضاف‌الیه
در زبان فارسی، به کلمه‌ی اول مضاف و به کلمه‌ی دوم مضاف‌الیه می‌گوییم؛ اما در زبان ترکی استانبولی این ترکیب کاملا برعکس است. کلمه‌ی اول مضاف‌الیه است که در ترکی با نام “Tamlayan” شناخته می‌شود و کلمه‌ی دومی که در جایگاه مضاف قرار می‌گیرد، تحت عنوان “Tamlanan” ترجمه می‌شود؛ که در زبان ترکی استانبولی هر کدام از آن‌ها پسوند مخصوص به خود را می‌گیرند. اما قبل از هرچیزی بهتر است با انواع مضاف و مضاف‌الیه در این زبان آشنا شویم:
-
مضاف و مضاف‌الیه معلوم
همانطور که از اسم این دسته مشخص است، در این حالت، مضاف و مضاف‌الیه معلوم هستند، یعنی اشاره به یک موضوع خاص و یا مالکیت خاص داریم. مثل لباسِ زهرا و یا دخترِ علی و… . فرم کلی این نوع مضاف و مضاف‌الیه به این شکل است که کلماتی که در جایگاه مضاف‌الیه و مضاف قرار می‌گیرد، با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه، همانند فرم زیر در این ترکیب قرار می‌گیرند.
فرم کلی این نوع به شکل زیر است:
(n)In——-(s)I
در ضمن کاربرد حروف داخل پرانتز در مقا‌له‌ی پسوندهای ملکی به طور مفصل توضیح داده شده است. (برای مشاهده مقاله پسوندهای ملکی در زبان ترکی اینجا کلیک کنید)
به مثال‌های زیر توجه کنید:
| آنکارا پایتختِ ترکیه است. | .Türkiye’nin başkenti Ankaradır |
| رنگِ اتاق آبی است. | .Odanın rengi mavi |
| درِ کلاس بسته است. | .Sınıfın kapısı kapalı |
| لباسِ زهرا خیلی قشنگ است. | .Zehra’nın elbisesi çok güzel |
| چشمِ اِبرو سبز است. | .Ebru’nun gözü yeşildir |
| در ِ خانه باز است. | .Evin kapası açık |
| موهای دوستم بلند است. | .Arkadaşımın saçı uzun |
| تلفنِ مرت کار نمی‌کند. | .Mert’in telefonu çalışmıyor |
| دانش آموزانِ کلاس کجا هستند؟ | ?Bu sınıfın öğrencisi nerede |
| کنترلِ تلویزیون خراب است. | .Televiziyonun kumandası bozuk |
تا اینجا با مضاف و مضاف‌الیه معلوم آشنا شدیم. در این حالت تنها کافیست از پسوندهای هر کدام، به درستی استفاده کنیم.
-
مضاف و مضاف‌الیه نامعلوم
در این نوع از مضاف و مضاف‌الیه، در مورد یک مفهوم کلی صحبت می‌کنیم و اشاره به موضوع خاص و یا مالکیت خاصی نداریم. به عبارتی کلمه‌ی اول، نوع و یا اسم کلمه‌ی دوم را مشخص می‌کند؛ مثل ساعتِ مچی، راننده‌ی تاکسی و … . در مضاف و مضاف‌الیه نامعلوم، کلمه‌ی اول پسوند نمی‌گیرد و کلمه‌ی دوم که در جایگاه مضاف است، پسوند (s)I می‌گیرد. برای درک بهتر این موضوع به مثال‌های زیر توجه کنید:
| عینکِ آفتابی جدید می‌خرم. | .Yeni bir güneş gözlüğü alıyorum |
| اتوی میز شکسته. | .Ütü masası kırık |
| هر روز قهوه‌ی ترک می‌خورم. | .Her gün Türk kahvesi içiyorum |
| صبحانه آبِ میوه می‌خورم. | .Kahvaltıda meyve suyu içiyorum |
| دانشگاهِ استانبول در استانبول است. | .İstanbul üniversitesi İstanbul’dadır |
| راننده‌ی تاکسی خسته است. | .Taksi şoförü yorgun |
| کبابِ بادمجان خیلی خوشمزه است. | .Patlıcan kebabı çok lezzetli |
| ماشینِ لباسشویی جدید می‌خریم. | .Yeni bir çamaşır makinesi alıyoruz |
| ساعتِ مچی سلیم خیلی گران است. | .Selim’in kol saati çok pahalı |
همانطور که در مثال‌های بالا مشاهده می‌کنید، کلماتی که زیر آن‌ها خط کشیده شده است، نوع و اسم کلمه‌ی بعدی را مشخص می‌کنند.
-
مضاف و مضاف‌الیه زنجیری
زمانی که بیش از دو اسم پشت سر هم قرار بگیرند، ترکیب مضاف و مضاف‌الیه، از نوع زنجیری می‌باشد. به مثال زیر دقت کنید:
Bu Ayşe’nin annesinin arabası.
جمله‌ی بالا اینطور معنی می‌شود: این ماشینِ مادرِ عایشه است.
همانطور که مشاهده می‌کنید، سه اسم “عایشه، مادر و ماشین” پشت سر هم آمده‌اند؛ (همانطور که گفتیم ترتیب قرار گیری آن‌ها در زبان ترکی، برعکس زبان فارسی است.) پس این ترکیب مضاف و مضاف‌الیه زنجیری است. در این حالت کلمه‌ی anne یک بار مضاف‌الیه برای Ayeşe و بار دیگر، مضاف برای araba است. بنابراین هم پسوند مضاف می‌گیرد و هم پسوند مضاف‌الیه. به مثال‌های زیر دقت کنید:
| دستگیره‌ی پنجره‌ی خانه | Evin penceresinin kolu |
| اسمِ دوستِ مادرِ زهرا | Zehra’nın annesinin arkadaşının adı |
| شیشه‌ی عینکِ احمد | Ahmet’in gözlüğünün camı |
| حیاطِ خانه‌ی آن‌ها | Onların evinin bahçesi |
| دکمه‌ی پیراهنِ برادرم | Kardeşimin gömleğinin düğmesi |
به طور کلی الگوی مضاف و مضاف‌الیه زنجیری به شکل زیر است:
(s)I——sInIn——(n)In——-
نکات مهم
- برخی از ترکیبات می‌توانند در هر دو دسته‌ی معلوم و نامعلوم قرار بگیرند. مثل پوستِ پرتقال و یا دستگیره‌ی در و… :
| مضاف و مضاف‌الیه نامعلوم | Portakal kabuğu |
| مضاف و مضاف‌الیه معلوم | Portakalın kabuğu |
| مضاف و مضاف‌الیه معلوم | Kapının kolu |
| مضاف و مضاف‌الیه نامعلوم | Kapı kolu |
- در صورت استفاده از حروف اضافه در ترکیبات مضاف و مضاف‌الیه، حتما باید از میانجی n استفاده کنیم:
| فردا به عروسی احمد می‌روم. | .Yarın Ahmet’in düğününe gidiyorum |
| امروز عصر به کنسرت موزیک کلاسیک می‌رویم. | .Bu akşam klasik müzik konserine gidiyoruz |
| داخل کیف چیست؟ | ?Çantanın içinde ne var |
| الیف در خیابان وطن می‌نشیند. | .Elif, Vatan caddesinde oturuyor |
تمرین
ترکیبات مضاف و مضاف‌الیه زیر را بسازید:
| در دفترِ همسرم کار می‌کنیم. |
| روی میز چه چیزهایی قرار دارد؟ |
| روی میزِ کار کتاب‌هایم قرار دارد. |
| در تعطیلات تابستان به آنتالیا می‌رویم. |
| رنگِ چشم‌های دوستم سبز است. |
سخن پایانی
مهم‌ترین نکته در مبحث مضاف و مضاف‌الیه در زبان ترکی استانبولی، جایگذاری درست پسوندهای گفته شده است. به شما پیشنهاد می‌کنم این مقاله را چندین بار مطالعه کنید و سعی کنید با هر ترکیبی که به ذهنتان می‌رسد، مضاف و مضاف‌الیه بسازید. در ضمن منتظر مقالات آینده سایت بانوخان باشید.
